Ngữ điệu là gì (P1) – IELTS Speaking

Ngữ điệu là gì, và làm sao bạn có thể cải thiện phương diện này trong phát âm? Fazle Muniem, giáo viên của British Council tại Bangladesh sẽ giải thích cho bạn.

Hãy tưởng tượng, bạn đang hỏi một lái xe taxi rằng liệu ông ta có thể đưa bạn đến một trung tâm mua sắm cách đây 5 km được không. Và ông ta trả lời – với một tông giọng  trầm, bẹt và lạnh lùng nhất mà bạn từng nghe – “Được thôi. Lên xe đi’. Thì bạn có lên xe không? Bây giờ hãy tưởng tượng có một chiếc xe khác phía sau ông ta. Bạn hỏi cùng một câu hỏi, lần này người ấy trả lời lại một cách vui vẻ, với một giọng nói du dương dễ chịu. Vậy lần này bạn có lên xe không?

Nếu bạn chọn chiếc taxi thứ hai, có lẽ lí do là vì ngữ điệu của người lái xe đã khiến bạn cảm thấy mình được chào đón hơn: “Ồ, anh ta trông có vẻ thân thiện hơn”, có thể bạn đang nghĩ trong đầu như thế! Nhưng rốt cuộc ngữ điệu thực sự là gì? Có phải chỉ là người nói có gây được thiện cảm với người nghe hay không, hay là còn nhiều điều hơn thế?

Ý nghĩa của ngữ điệu

Ngữ điệu (intonation) là một phương diện của phát âm, xuất hiện trong tất cả các ngôn ngữ trên thế giới. Một số phương diện khác của phát âm là trọng âm, nhịp điệu, sự nối âm và chất giọng. Cũng giống như các phương diện khác, ngữ điệu liên quan nhiều hơn đến cách chúng ta nói như thế nào, chứ không phải là chúng ta đang nói về cái gì.

Nói một cách đơn giản nhất thì ta có thể miêu tả ngữ điệu như là ‘âm nhạc của lời nói’. Những thay đổi hoặc biến thể trong sự du dương (hoặc âm vực) của lời nói có thể ảnh hưởng đến ý nghĩa của những gì chúng ta đang nói ra. Vì vậy, chúng ta có thể coi ngữ điệu như là cách sử dụng âm vực để thể hiện những ý nghĩa hoặc thái độ nhất định trong lời nói.

Những chức năng khác nhau của ngữ điệu trong tiếng Anh

Có khá nhiều lý thuyết liên quan đến chức năng của ngữ điệu và cách ngữ điệu được sử dụng trong tiếng Anh. Chúng ta hãy cùng xem hai chức năng chính của nó:

• Thể hiện thái độ

Trong nhiều ngôn ngữ nói trên thế giới – đặc biệt là tiếng Anh Anh – sẽ khá dễ để người nghe hiểu được thái độ của người nói: chán nản, quan tâm, ngạc nhiên, tức giận, coi trọng, vui vẻ, vân vân, bởi vì chúng được thể hiện qua ngữ điệu.

Chẳng hạn, nếu một người phục vụ tại một nhà hàng hỏi ‘Bà thấy chiếc muffin sô-cô-la này như thế nào, thưa bà?’ Và khi bạn trả lời ‘mMMmmmm’ với ngữ điệu lên ở giữa và xuống ở cuối câu, người phục vụ sẽ gật đầu với một nụ cười. Vì sao? Bởi vì bạn vừa thể hiện sự đánh giá của mình đối với sản phẩm thông qua âm điệu trong giọng nói – dù không có từ nào có nghĩa được thốt ra.

Một ví dụ khác về ngữ điệu có thể là khi bạn nhận được một chiếc bánh sinh nhật bất ngờ tại nơi làm việc. “Cái này là dành cho tôi sao?” có thể bạn sẽ nói như vậy – giọng điệu lên ở cuối câu, nhấn vào chữ ‘me’ ở cuối, thể hiện sự ngạc nhiên và thích thú.

Cảm giác chán nản hoặc thờ ơ, mặt khác, có thể được thể hiện bằng một giọng đều đều, (hãy nghĩ đến một con robot). Hãy so sánh khi bạn nói “thank you” bằng tông giọng bình thường với một người đến đưa cho bạn hóa đơn tiền điện nước, và khi bạn nói “thank you” bằng tông giọng đầy cảm xúc với một ai đó giúp bạn sửa chiếc lốp xe bị xẹp ở trên đường. Ngoài sử dụng các từ ngữ cụ thể, chúng ta cũng thường sử dụng ngữ điệu để bày tỏ lòng biết ơn và các cảm xúc khác nữa. Việc hiểu và vận dụng tối đa được những kiến thức về ngữ điệu của bạn trong phòng thi IELTS Speaking sẽ giúp bài nói của bạn gần gũi, có cảm xúc và tự nhiên hơn, không giống như bạn đang học thuộc để trả bài những từ vựng và cấu trúc câu phức tạp cho giám khảo đâu. 

• Thể hiện chức năng ngữ pháp

Có nhiều mô hình ngữ điệu trong tiếng Anh, và chúng thường có liên quan đến mô hình của các cấu trúc ngữ pháp nhất định. Ví dụ điển hình nhất là các dạng câu hỏi wh-questions (câu hỏi bắt đầu bởi ‘who’, ‘what’, ‘why’, ‘where’, ‘when’, ‘which’, và ‘how’), chúng thường có ngữ điệu xuống giọng ở cuối câu.

Khi trò chuyện với một người bạn học mới, những câu hỏi sau đây sẽ nghe tự nhiên nhất với ngữ điệu đi xuống ở cuối câu: ‘What’s your name?’, ‘Where are you from?’, ‘Why did you choose this school?’, ‘How long will you study here?’. Với câu hỏi mà câu trả lời là ‘yes’ hoặc ‘no’, thì chúng thường có ngữ điệu đi lên ở cuối câu. Trong cùng cuộc trò chuyện với bạn cùng lớp ấy, giọng nói của bạn sẽ đi lên khi kết thúc những câu hỏi sau: ‘Have you studied here before?’, ‘Do you like the teacher?’, ‘Will you come back tomorrow?’.

Người dịch: Lan Hương

Nguồn: britishcouncil.org